سامانه شاهکار (شبکه احراز هویت کاربران) چگونه کار می کند؟

مدتی است که دولت با راه اندازی یک سامانه جامع اقدام به ارائه سرویس های مجازی به اشخاص حقیقی و حقوقی در قالبی مشخص و قوانینی خاص می کند. سامانه ای که نام آن را شاهکار نهاده اند. شاهکار یا همان شبکه احراز هویت کاربران ارتباطی، یک سامانه متصل کننده اپراتورها و مراجع تطبیق هویتی است. هر اپراتور که بخواهد سرویس خاص و جدیدی به مشترکش ارائه دهد، می بایست هویت آن را بررسی کند؛ شاهکار سامانه ای است که در این زمینه به اپراتور کمک می کند تا هویت فرد از نظر حقیقی و یا حقوقی بودن و همچنین تابعیت و اطلاعات از این دست را بررسی کند. پس اساسا شاکله و ماهیت سامانه شاهکار را می توان احراز هویت دانست.
همچنین علت راه اندازی شاهکار، افزایش امنیت در هنگام ارائه خدمات تلفن ثابت و همراه، استفاده از اینترنت و... عنوان شده است.  تمامی اپلیکیشن ها امکان دسترسی به سامانه شاهکار را دارند، اما آیا اجازه آن را هم دارند؟ پاسخ این سوال منفی است؛ دولت در حال حاضر استفاده از سامانه احراز هویت را صرفا در اختیار برنامه هایی قرار می دهد که با جابجایی های مالی روبرو هستند. در واقع کسب و کارهایی که در فضای مجازی فعالیت دارند می توانند برای احراز هویت کاربران از شاهکار استفاده کنند اما نه هر کسب و کاری !

سامانه شاهکار که بود و چه کرد؟ 

سامانه شاهکار (شبکه احراز هویت کاربران ارتباطی) برای اولین بار در پروژه جاری Public Wi-Fi شرکت رایتل، توسط شرکت گلدنت در بهمن 94 راه‌اندازی شد؛ برای حفظ کامل حریم خصوصی و امنیت تمامی اطلاعات کاربران در مصوبه شورای عالی فضای مجازی تصویب شد و به تدریج امکانات جدید به آن اضافه شد. سامانه شاهکار یک واسط بین اپراتورهای مخابراتی و مراجع تطبیق هویت است.

از بعد از اجرایی شدن این طرح اپراتورها قبل از اینکه هر گونه سرویسی به کاربران خود ارائه دهند از طریق سامانه شاهکار آن را سنجیده تا نسبت به اطلاعات درست کاربران اطمینان حاصل شود. در مرحله عبور کاربران از این فیلتر آنها میتوانند به سرویس های ارائه شده دسترسی داشته باشند. اما این سامانه چرا ایجاد شد؟ وقتی در شبکه های ارتباطی کشور عمده سرویس دهندگان و همچنین از آنطف عده ای سرویس گیرنده، ورود پیدا کردند مسائلی از قبیل: هماهنگی؛ احراز، کنترل و نظارت بر روی فعالیت خدمات این سرویس دهندگان به دغدغه های سازمان های نظارتی تبدیل گردید. این سامانه با هدف هماهنگی و نظم و احراز اصالت سرویس دهندگان و ارائه خدماتشان به سرویس گیرندگان پیاده سازی شده است تا از نظر امنیتی باعث ایجاد حس بهتر در مسئله کسب و کار باشد. 

سامانه شاهکار چه کاری انجام میدهد:

1. ثبت سرویس های ارتباطی به مشترکانش را اطلاع میدهد
2. شماره تلفن های بنام مشترکین را به  اطلاع اپراتورها می رساند
3. تطبیق شناسه سرویس و شناسه هویتی
4. دادن اطلاعاتی از تعداد سیمکارت های تلفن همراه در اختیار اپراتورها
5. واسط بین مراجع تطبیق هویت و اپراتورهای مخابراتی
6. اطلاع از سرویسهای مخابراتی مانند اینترنت پرسرعت تلفن ثابت

در این سامانه امکان ارائه خدمات فقط برای صاحبان سیم کارتهای اصلی وجود دارد، این باعث شد که دیگر هیچ فردی نتواند از سیمکارت یک فرد دیگری استفاده کند. از آنجایی که سامانه شاهکار به نرم افزار دولت متصل شده و طبق گفتگوهایی که بین بانک مرکزی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و سازمان تنظیم مقررات رادیویی برگزار شده است، 

به موجب آن هر کدام از طرفین صحبت به توافقاتی رسیدند که به وسیله آن شبکه بانکی به جهت احراز هویت کاربران و مشترکین خود با شرایطی که معین شد (قیمت معقول و شرایط خاص) تمایل به استفاده از سامانه شاهکار دارند که به واسطه آن که احراز هویت کاربران از طریق کد ملی و شماره سیمکارت سنجش می شود موجب بالا بردن امنیت و دقت به عنوان یک مانع برای فعالیت های کلاهبردار یا هکرها ونیز سودجویان باشد. این نرم‌افزار از سایت دولت همراه به آدرس MOB.GOV.IR و اپ مارکت‌های ایرانی قابل دانلود و نصب است. اپراتورها نیز قبل از ارائه هرگونه سرویسی به مشترکین خود هویت آنها را از طریق این سامانه از نظر حقیقی یا حقوقی، ایرانی و یا خارجی بودن بررسی کرده و در صورت تایید درستی اطلاعات در سامانه، اپراتور اجازه ارائه سرویس به مشترکین را دارد.

​واگذاری سامانه احراز هویت شاهکار برای چه کسب و کار هایی مناسب است؟

یکی از سایت هایی که اتهام مشارکت در تلاطم بازار خودرو و مسکن را متوجه خود می دید سایت دیوار بود؛ در این سایت هر کسی با هر هویتی می توانست ملک یا خودرویی با هر قیمتی که میخواهد ثبت کند؛ پس از این اتفاقات دیوار ملزم به حذف قیمت ها شد. اما حالا با استفاه از سامانه شاهکار، دیوار توانسته قیمت ها را مجددا به سایت خود باز گرداند که از مفاد شاهکار به شمار می رود؛ به این صورت که کاربران این وبسایت می بایست احراز هویت شوند. 

میلاد جهاندار یکی از فعالان حوزه فین تک نیز از امکان دسترسی کسب و کارهای آنلاین به سامانه شاهکار برای احراز هویت کاربران ابراز خرسندی کرد و گفت: ما نیز درخواست اتصال به این سامانه را داده‌ایم که امیدواریم بتوانیم هرچه سریع‌تر به سامانه شاهکار متصل شویم. جهاندار با اشاره به اینکه از نظر فنی احراز هویت در کسب و کارهای ارائه دهنده خدمات آنلاین بسیار مهم است، افزود: هرچقدر برای کسب و کارهای ارائه دهنده خدمات آنلاین چنین ابزارهایی مانند احراز هویت فراهم شود، به مردم بهتر می‌توانند خدمات ارائه دهند. از سوی دیگر تعامل بهتری بین استارتاپ‌ها و سازمان‌های حاکمیتی برقرار می‌شود، چرا که پیش از این هر مشکلی که در بحث احراز هویت کاربران و تخلفات پیش می‌آمد استارتاپ‌ها را مقصر می‌دانستند در حالی که با استفاده از این ابزار بسیاری از مشکلات این بخش حل می‌شود.

موسوی مسئول روابط عمومی یکی از کسب و کارهای آنلاین در فروش کالا نیز با بیان اینکه این سایت برای اتصال به سامانه شاهکار درخواست داده است، به «ایران» گفت: احراز هویت می‌تواند به کسب و کارهای آنلاین کمک فراوانی کند و راهی است برای شناسایی متخلفان. وی افزود: از سایت کالاهای زیادی خریداری می‌شود و امکان احراز هویت فرد وجود نداشت بنابراین تخلفاتی که صورت می‌گرفت متوجه سایت می‌شد که با این روش مشکلاتی از این دست رفع خواهد شد. در واقع این سامانه کمک شایانی به رفع اعتراضات به شخص مسئوا حوزه کسب و کار در فضای مجازی و سایت شده کرده است.

سامانه شاهکار وارد کار میشود

مدتیست که احراز هویت که بر مبنای مالکیت سیمکارت و شماره همراه فردیست که در نزد اپراتور تلفن همراه ثبت شده، از راه دور و غیر حضوری در فضای مجازی به شکل های مختلف یا از طریق همین سامانه شاهکار و ارتباط کسب و کارهای متفاوت به این سامانه اوج گرفته و تقریبا می توان گفت تمام کسانی که در این عرصه فعالیت دارند این سامانه را میشناسند.

این سامانه برخی از نیازهای احراز هویت در بخش فضای مجازی را پوشش میدهد اما لازم است موارد دیگری را متذکر شویم تا نتیجه عدم اطمینان از این سرویس در وضعیت فعلی است. باید به این نکته توجه داشته باشید که احراز هویت از راه دور به تنهایی نباید توسط سامانه شاهکار صورت گیرد و توصیه میشود فرایند شناسایی از راه دور (eKYC) توسط احراز هویت دو عامله باشد و بکارگیری سامانه شکار  به تنهایی که عنوان یک عامل احراز هویت از نوع عامل داشتنی یعنی سیم‌کارت منجر احراز هویت قوی و فرآیند مطمئن KYC نمی‌شود.

پس حتی در صورت بالا بودن ضریب اطمینان می بایست سامانه شاهکار در کنار یک عامل دیگر با سازو کاری تکمیل کننده و مطمئن در کسب و کار فضای مجازی استفاده شود. البته لازم بذکر است؛ چون تمامی کسب و کارهای مجازی باهم قابل مقایسه و در یک سطح از خطر امنیتی قرار ندارند می توان با در نظر گرفتن سطح بندی برای کسب و کارهای متفاوت برای آنهایی که اهمیت کمتری دارند از احراز هویت یک عامله استفاده نمود.

امیر ناظمی برای جلوگیری از جعل هویت در فضای مجاز از امکان اتصال به سامانه شاهکار خبر داد. وی با بیان اینکه؛ تنها برای کسب و کارهای مجازی میتوان به سامانه متصل شد و خرید و فروش آنلاین، فین تک ها و نیز کار با اپلیکیشن را انجام داد؛ در واقع استارت آپهایی که بطور دقیق و منطقی فعالیت میکنند و درخواست ضروری دارند مجاز به اتصال به سامانه شاهکار هستند. معاون وزیر ارتباطات همچنین افزود؛ سامانه شاهکار برای احراز هویت کاربران در فضای مجازی اطلاعات خدمات دولت را جابجا میکند و یک سرویس حاکمیتی است، وی گفت: دسترسی به سامانه شاهکار به معنی احراز هویت کاربران برای هر سرویس در فضای مجازی نیست، چون این کار باعث محدودیت کاربران در استفاده از سرویس های متفاوت بوده و ما در این حد سخت گیر نبوده و به این کار نیز اعتقادی نداریم.

ناظمی با اشاره به اینکه طبق درخواست برخی کسب و کارهای آنلاین، امکان دسترسی به سامانه شاهکار را پس از بررسی دلایل منطقی کسب و کار مورد نظر، فراهم کرده‌ایم، گفت: قصد نداریم برای تمامی کسب و کارها اجازه شناسایی کاربران را از طریق این سامانه فراهم کنیم. چرا که ممکن است هر اپلیکیشنی برای شناسایی کاربر اصلی و غیر اصلی خود بخواهد آن را احراز هویت کند که این موضوع محدودیت برای جامعه کاربری ایجاد می‌کند.

هزینه استفاده از سامانه شاهکار 

استفاده از شاهکار در حال حاضر هزینه ای حدود 382 تومانی دارد؛ هرچند چند ماه پیش ناظمی معاون وزیر ارتباطات هزینه هر درخواست از شاهکار را 120 تومان اعلام کرده بود اما بر اساس مصاحبه های نعناکار مدیرکل حقوقی سازمان فناوری اطلاعات ایران این مبلغ 382 تومان برای هر درخواست است که البته وزارت ارتباطات مدعی است که این مبلغ نه از جنبه درآمدزایی بلکه به جهت هزینه های نگهداری شاهکار اخذ می شود.

​

بیش از 30 شرکت و سازمان به سامانه شاهکار متصل شدند

در ابتدای راه اندازی شاهکار، وزارت ارتباطات API آن را در اختیار 10 اپلیکیشن پر بازدید و دو پیام رسان سروش و گپ قرار داد. اما بر اساس آخرین آمار شاهکار بیش از 30 عضو دارد که البته تعداد زیادی از آن ها را بانک ها تشکیل می دهند. درمیان این شرکت ها نام دیوار و شیپور نیز دیده می شود. اساسا شرکت هایی به این سامانه متصل هستند که بنای فعالیت آن ها مسائل مالی است و در اقتصاد کشور تاثیر گذار هستند. اگر در فضای مجازی کسب و کاری دارید شما مجاز هستید که به سامانه شاهکار متصل شوید.

شما قبل از خواندن این مطلب با سامنه شاهکار آشنایی داشتید؟ احراز هویت را با چه سامانه هایی انجام داده اید؟